Η Τουρκοκρατία στην ευρύτερη περιοχή Καλαμακίου Λαμίας

Οι Τούρκοι για να διοικούν καλύτερα τις κατακτημένες περιοχές τις χώρισαν σε επαρχίες, σαντζάκια και καζάδες. Πολλές επαρχίες μαζί αποτελούσαν σαντζάκιο, όπου υπήρχε έδρα μεγάλης μονάδας τουρκικού στρατού. Οι καζάδες ήταν μικρές δικαστικές περιφέρειες, όπου είχε την έδρα του ο καδής (δικαστής). 

Η επαρχία Πατρατζικίου ( Νέων Πατρών) ανήκε στο σαντζάκιο

Ναυπάκτου και η επαρχία Ζητουνίου στο σαντζάκιο Ευρίπου (Εύβοιας).

 Κάποια χωριά του Τυμφρηστού ανήκαν στην επαρχία Αγράφων και στο σαντζάκιο Τρικάλων αντίστοιχα. Στον καζά Νέων Πατρών, στα χρόνια του Αλή Πασά, υπάγονταν τα τότε χωριά: Πατρατζίκι, Λιανοκλάδι, Αμούρ, Μεξιάτες, Περιβόλια, Στέρφικα, Ζιέλι, Παλιούρι, Γδαρμένη Ράχη, Βαρμπόπη, Κούρνοβο, Καλαμάκι(εννοεί το παλιό Καλαμάκι που βρίσκεται δυτικά του σημερινού χωριού ,μετά τα δασιά Δέντρα) Σκόρλια, Λιτόσελο, Ζόπσι, Στρεμνού, Καμπιά, Συκέα, Τζούκα, Καστανιά, Μάντετζη, Ζήμνιανη, Μπρούφλιανη, Ροβολιάσι, Χαλίζη, Πάλα, Αγιοσώστης.

Περισσότερες πληροφορίες στον ακόλουθο σύνδεσμο

ΠΟΛΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΦΘΙΩΤΙΔΑΣ 1514-1550

 Σημαντικό ιστορικό λόγο διαδραμάτισαν την περίοδο εκείνη τα μοναστήρια της περιοχής. Η Μονή Αγάθωνος, χτισμένη σε μια δασώδη πλαγιά της Οίτης, στα 1400 περίπου, από το μοναχό Αγάθωνα, ήταν λημέρι των αρματωλών της περιοχής Κοντογιανναίων. Εκεί καθ΄ όλη τη διάρκεια της σκλαβιάς λειτουργούσαν Κρυφό Σχολειό και η περίφημη Σχολή Αγάθωνος.

Χάρτης περιοχής 1789 με το βέλος  φαίνεται το στενό

ΔερβένΦούρκα-Gotnes de la Thessalie

 

Στη σχολή αυτή ,που από το 1742 μεταφέρθηκε στην Υπάτη, δίδαξαν επιφανείς λόγιοι της εποχής και εκπαιδεύτηκαν πάρα πολλοί μοναχοί, ιερείς και κάτοικοι της γύρω περιοχής. Η πλούσια βιβλιοθήκη της Μονής  καταστράφηκε ολοσχερώς σε μια επιδρομή του Ομέρ Βρυώνη.

 

Προεπαναστατικά, κυρίαρχη κλεφταρματωλική ομάδα στην περιοχή ήταν αυτή των Κοντογιανναίων, με έδρα το Πατρατζίκι. Πρώτος καπετάνιος του αρματωλικιού ο Σπανός και τελευταίος ο Μήτσος Κοντογιάννης. Στα 1770 περίπου ορίστηκε αρματωλόςΠατρατζικίου ο Γιάννης Κοντογιάννης, που πήρε το επώνυμο αυτό επειδή ήταν πολύ κοντός, καταγόμενος από το Βάλτο. Στα 1795 τον διαδέχτηκε ο γιος του Μήτσος, ο οποίος το 1807 έχασε το αρματωλίκι από τους Κατσουδαίους.

Οι Κατσουδαίοι, αξιόμαχη κλεφταρματωλική ομάδα, είχε αρχηγό τον Τριαντάφυλλο Κατσούδα ,από τη Φτέρη. Ήταν για σαράντα περίπου χρόνια το φόβητρο των Τούρκων σε ολόκληρη την περιοχή. Έχοντας σαν ορμητήριο το Γουλινάoι Κατσουδαίοι στρατολογούσαν κλέφτες από τα ορεινά χωριά κι έκαναν συχνές επιδρομές στα τουρκοκρατούμενα χωριά του κάμπου. Ο πανούργος Αλή Πασάς για να απαλλαγεί από  αυτούς πρότεινε στον Κατσούδα φιλία και συμμαχία και τον αναγνώρισε αρχηγό του αρματωλικιούΠατρατζικίου, αφαιρώντας την αρχηγία από το Μήτσο Κοντογιάννη. Λίγα  χρόνια αργότερα ο Αλής προσκάλεσε τον Κατσούδα στα Γιάννενα υποσχόμενος ανανέωσης της αρχηγίας. Αντί όμως για υπόσχεση ο Κατσούδας βρήκε τραγικό θάνατο. Λίγες μέρες νωρίτερα ο υπαρχηγός του Κατσούδα Φλώρος με 17 παλικάρια του παρασύρθηκαν σε παγίδα από το δερβέναγα του Αλή Μουχτάραγα κοντά στον Άγιο Σώστη και αποκεφαλίστηκαν όλοι, πλην ενός. Αυτό ήταν το άδοξο τέλος των Κατσουδαίων (Λάμπου Ανδρέα: «Ιστορία Φτέρης -Φθιώτιδος» Αθήνα 1973, σελ. 40-59).

Στα 1812 ο Κοντογιάννης ξαναπήρε το αρματωλίκι του ,δίνοντας εγγυήσεις στον Αλήπασα. Σημειώνεται ότι από το 1790 περίπου η Φθιώτιδα αλλά και όλη η Ρούμελη ήταν τσιφλίκι του Πασά των Ιωαννίνων.

 

Λίγο    πριν  την Επανάσταση  του  1821

 

Στις κορυφές της Όθρυς είχε την έδρα του ένα από τα δέκα Αρματολίκια της Θεσσαλίας και της Στερεάς Ελλάδας από την εποχή του Βυζαντίου έως και τα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας, όπως μαρτυρεί και το παλαιότατο Δημοτικό τραγούδι που γράφτηκε στα τέλη του 17ου αιώνα, περί το 1795 και αναφέρεται στη μάχη του «λησταρματολού» Λιάκου με τους Τουρκαλβανούς του Αλή Πασά τυράννου της Ηπείρου, στη κορφή της Όθρυς, στο Γερακοβούνι, κοντά στη σημερινή Ανάβρα ή Γούρα:

«Ακόμα αυτή την άνοιξη, φέτο το καλοκαίρι,
Θέλω να πάγωΑρματωλός , Αρματωλός και κλέφτης,
ναβγώ στης Γούρας τα βουνά, κι εις τα παλιά λημέρια.
Τρία πουλάκια κάθονταν, μες΄ το Γερακοβούνι,
το ΄να τηράει τον Αρμυρό, τ΄ άλλο κατ΄ το Ζητούνι.
Το τρίτο το καλύτερο μοιρολογά και λέγει:
Προσκύνα Λιάκο τον Πασά προσκύνα το Βεζύρη,
να σου χαρίσει τη ζωή, δερβέναγας να γένεις.
- Οσ΄ ειν΄ ο Λιάκος ζωντανός, Πασά δεν προσκυνάει!
Πασά έχει ο Λιάκος τα΄ άρματα, Βεζύρη το σπαθί του!
Και παλικάρια μάζωνεν όλο λιονταροπαίδια.
Κι οι παγανιές επλάκωσαν, Κονιάροι κι Αρβανίτες,
κι ο πόλεμος εβάσταξε δυο μέρες και δυο νύχτες!
Πέφτουν τουφέκια σαν βροχή, πιστόλια σαν χαλάζι.
Φεύγουν Κονιάροιπʼεμπροσθά, φεύγουν κι οι Αρβανίτες,
Χτυπά κι ο Λιάκος πίσω τους με το σπαθί στο χέρι»!!!
«Συλλογή ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΑΣΜΑΤΩΝ, παλαιών και νέων»
υπό Α. ΙΑΤΡΙΔΟΥ, ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ, τυπ. Μαυρομάτη.