Τα παιχνίδια μιας άλλης εποχής στο Καλαμάκι Λαμίας

Τα  παιχνίδια    μιας άλλης  εποχής 

Καλαμάκι Λαμίας

Τα  παλιά  χρόνια  που  δεν υπήρχε  η τηλεόραση, τα  βιντεοπαιχνίδια  ,ο υπολογιστής  και  το  κινητό  τα  παιδιά  περνούσαν  χαρούμενα  τον  ελεύθερο  χρόνο  τους  παίζοντας  απλά  παιχνίδια  στον  καθαρό  αέρα ,ερχόμενα  σε  επαφή    μεταξύ  τους  αλλά  και με  τη  φύση.  Μερικά  από  τα  παιχνίδια  αυτά  θα  αναλύσουμε  παρακάτω.

 

Το  κουτσό

Παιζόταν από δύο ή περισσότερα  άτομα  αγόρια  ή  κορίτσια. Το πρώτο παιδί που άρχιζε, έριχνε μια στρογγυλή πέτρα στην αρχή του σχεδίου. Έπρεπε στηριγμένο στο ένα πόδι να σπρώξει μ’ αυτό την πέτρα ώστε να βγει έξω από το σχέδιο στην αρχή.

Στη συνέχεια έριχνε την πέτρα στο δεύτερο τετράγωνο κι έμπαινε με το ένα πόδι στο σχέδιο και τετράγωνο -τετράγωνο έφτανε σ’ εκείνο που βρισκόταν η πέτρα. Πάλι χτυπώντας την με το πόδι με το οποίο πατούσε στο έδαφος προσπαθούσε τετράγωνο -τετράγωνο να τη βγάλει έξω από το σχέδιο στην αρχή του.

Αυτή η διαδικασία συνεχιζόταν με το τρίτο, το τέταρτο και το πέμπτο τετράγωνο. Δεν έπρεπε ούτε η πέτρα ούτε το πόδι να ακουμπήσει στις γραμμές του σχεδίου. Αν ακουμπούσε στη γραμμή έβγαινε από το παιχνίδι και ξεκινούσε το άλλο παιδί.

 

Στάκαμαν

Τα ο παιχνίδι «στάκαμαν», ήτανε περίπου ίδιο με αυτό που παίζανε «κλέφτες κι αστυνόμοι» κι άρχισε να παίζεται κυρίως τα μεταπολεμικά χρόνια.

Μόνο που εδώ τα παιδιά είχανε στα χέρια τους ψεύτικα όπλα, πλαστικά ή ξύλινα.
Μαζευόντουσαν σε  κάποιο ανοιχτό χώρο  στις άκρες  του  χωριού ,με  το  φόβο  του  δάσκαλου όταν  αυτός  έμενε  στο  χωριό,και χωριζόντουσαν σε ομάδες με αρχηγό και στρατιώτες.
Μετά σκορπιζόμασταν πίσω  από  πουρνάρια  ,κοτρώνες, δέντρα. Κατόπιν οι αρχηγοί και οι στρατιώτες βγαίνανε έξω να «πολεμήσουνε» . Ήτανε μια παράσταση πολεμική, παρμένη από τον ελληνογερμανικό πόλεμο και την Κατοχή και «σκότωνε» ο ένας τον άλλο, όταν τον έβλεπε πρώτος ή βρισκότανε στη γωνία ενός σπιτιού κι έπιανε τον άλλο να κοιτάει αλλού. Τότε του πρότεινε το ψεύτικο πιστόλι ή αν δεν είχε τέτοιο, σχημάτιζε με τα χέρια του, πιάνοντας το μεγάλο δάχτυλο του αριστερού χεριού με το δείκτη του δεξιού και πρότεινε το δείχτη του αριστερού χεριού του σαν κάννη του όπλου και του φώναζε «στάκαμαν, σε σκότωσα Στέλιου», «στάκαμαν, σε σκότωσα Λάκη».

Το παιδί που «σκοτωνόταν», τελείωνε από τη «μάχη» και πήγαινε στην  άκρη. Για να μπορέσει να πιάσει το παιδί στον ύπνο τον αντίπαλο, χρειαζότανε στρατηγική και πονηριά και  φυσικά  να  ξέρει  καλά  την περιοχή,τα  μονοπάτια  ,τις  κρυψώνεςνα  μπορεί  να  τρέχει  στις  σάρες!.  Νικούσε  όποια  ομάδα  σκότωνε  τα  μέλη  της  άλλης.

 

Στεφάνι  από βαρέλι  κρασιού– Κύλα

Παιχνίδι με 2 παίκτες και άνω. Ο κάθε παίκτης είχε ένα στεφάνι μεταλλικό (στεφάνι βαρελιού ή κάτι παρόμοιο) και ένα ραβδί . Το ένα άκρο του ραβδιού ήταν κατάλληλα διαμορφωμένο  σε  σχήμα  ύψιλον, ώστε να μπορεί να στηρίζεται εκεί το στεφάνι. Στόχος των παικτών ήταν να μεταφέρουν το στεφάνι κυλώντας το με την βοήθεια του ραβδιού. Ποιο δύσκολος γινόταν ο χειρισμός όταν ο δρόμος ήταν ανώμαλος,ή  αν  ήταν  στενό  όπως  ο  κάτω  τοίχος  του  παλιού  γηπέδου  απέναντι  από  το σχολείο.

Γουρούνα

Παιχνίδι που εκτός από ευστοχία απαιτούσε και αντανακλαστικά. Παιζόταν με ματσούκια, που κρατούσαν οι παίχτες και ένα τενεκάκι, που βαρούσε ο τιμωρημένος ( γρουνάς ). Οι παίκτες βρίσκονταν στην περίμετρο ενός κύκλου και ο καθένας ακουμπούσε το ματσούκι του σε μια γούρνα (μικρό  λάκκο). Ο τιμωρημένος(γρουνάς) προσπαθούσε να φέρει το τενεκάκι κοντά στους παίκτες και να τους πετύχει . Όποιον πετύχαινε , έπαιρνε τη θέση του. Οι παίχτες με τη σειρά τους προσπαθούσαν να αποφύγουν το χτύπημα του τιμωρημένου και να διώξουν το τενεκάκιμακρια  χωρίς να προλάβει ο τιμωρημένος να βάλει το ματσούκι του στη γούρνα του παίκτη.

 

Αλάτι χονδρό-Αλάτι ψιλό

Το παιχνίδι αυτό παίζεται από πολλά παιδιά που συγκεντρώνονται και βγάζουν με κλήρο τη "μάνα". ΄Υστερα   κάνουν όλα μαζί ένα κύκλο και κάθονται κάτω σταυροπόδι με τα χέρια πίσω, με τις παλάμες ανοιχτές. 
Η μάνα στέκεται έξω από τον κύκλο και βαστάει ένα μαντήλι. Κάνει μια βόλτα γύρω από τον κύκλο τραγουδώντας:

Αλάτι ψιλό,

Αλάτιχονδρό, 
έχασα τη μάνα μου και πάω να τη βρω 
παπούτσια δεν μου πήρε να πάω στο χορό

Την ώρα που τραγουδάει γύρω από τον κύκλο, πετάει το μαντίλι πίσω από ένα παιδί και συνεχίζει μέχρι να καταλάβουν ότι δεν κρατάει πια το μαντήλι. Το παιδί που πήρε το μαντήλι σηκώνεται και αρχίζει να κυνηγάει τη μάνα.

 ΄Οταν την πιάσει η μάνα κάθεται στη θέση του μαζί με τα άλλα παιδιά. 
Το παιδί που πήρε το μαντήλι γίνεται μάνα και αρχίζει να κυνηγάει. Το παιχνίδι συνεχίζεται έτσι μέχρι να το βαρεθούν.

Αμπάριζα 
Σ' αυτό το παιχνίδι, τα παιδιά χωρίζονται σε δύο ομάδες. Κάθε ομάδα έχει ένα σημείο εκκίνησης, συνήθως κολόνα ή δέντρο. Στην αρχή ένα παιδί από τη μια ομάδα (δεν έχει σημασία ποια), "παίρνει αμπάριζα και βγαίνει" για να προκαλέσει τους παίχτες της άλλης ομάδας να τον κυνηγήσουν. Τότε κάποιος απ' την αντίπαλη ομάδα "παίρνει αμπάριζα και βγαίνει" και τον κυνηγάει. 'Ετσι βγαίνουν και τ' άλλα παιδιά κυνηγούν. Κάθε παιδί έχει το δικαίωμα να κυνηγήσει τα παιδιά που έχουν βγει πριν απ' αυτόν, αλλά όχι τα παιδιά που έχουν βγει μετά. Επίσης κάθε παίχτης μπορεί να γυρίσει στην κολόνα του και να βγει όσες φορές θέλει. 'Οταν κάποιο παιδί πιάσει ένα παίχτη της αντίπαλης ομάδας, τον πάει στη φυλακή, που είναι συνήθως κοντά στην κολόνα του. Οι παίχτες της ομάδας του παιδιού που είναι φυλακισμένο, πρέπει να το ακουμπήσουν για να ελευθερωθεί. Σκοπός του παιχνιδιού είναι ν' ακουμπήσει ένας παίχτης την κολόνα της αντίπαλης ομάδας.

Τα μήλα 

Παίζεται σε εξωτερικό χώρο. Δύο παιδιά χωρίζονται και αποτελούν τα "τέρματα". Χαράζονται δύο γραμμές σε απόσταση δέκα περίπου βήματα η μια από την άλλη. Οι δυο αυτές γραμμές είναι τα τέρματα και πίσω από αυτές τις γραμμές στέκονται οι δυο παίκτες. Αριστερά από τις γραμμές χαράζεται μια άλλη που από πίσω της πηγαίνουν και στέκονται τα υπόλοιπα παιδιά. Με κλήρο ορίζουν ποιός από τα τέρματα θα ρίξει πρώτος την μπάλα για να χτυπήσει ένα από τα παιδιά που βρίσκονται στο κέντρο. Αυτά τα παιδιά πρέπει όλη την ώρα να τρέχουν από την μια άκρη στην άλλη για να μην χτυπηθούν. Αν αυτός που θα ρίξει την μπάλα δεν πετύχει κανένα, τότε βγαίνει και στέκεται πίσω από την αριστερή γραμμή.Με τη σειρά του ρίχνει την μπάλα ο άλλος. 
Όταν μείνει μονάχα ένα παιδί στο κέντρο τότε παίζονται τα μήλα, δηλαδή θα χτυπηθούν δώδεκα μπαλιές, έξι από κάθε τέρμα. Πρώτα ρίχνει ο ένας λέγοντας "Ένα μήλο", έπειτα ο άλλος "Δύο μήλα!" κ.λ.π. Το παιδί που είναι στη μέση τρέχει και κάνει κάθε είδους κινήσεις ώστε να αποφύγει την μπάλα. Αν χτυπηθεί τότε χάνει και το παιχνίδι ξαναρχίζει με νέα τέρματα, αν τα καταφέρει να μην χτυπηθεί έχει το δικαίωμα να ξανακαλέσει όλους του παίκτες και να αρχίσει το παιχνίδι με τα ίδια τέρματα.

 

Εφτάπετρο

Μία μπάλα, μια στοίβα από εφτά πέτρες τοποθετημένες η μία πάνω στην άλλη και δυο ομάδες παιχτών (3-6 άτομα ανα ομάδα)
Η μια ομάδα έριχνε την μπάλα προς την πλευρά που ήταν στημένες οι εφτά πέτρες με σκοπό να τις ρίξει. Αν τις έριχνε , προσπαθούσε να τις ξαναστήσει χωρίς οι παίκτες της άλλης ομάδας να μπορέσουν να τους κάψουν (δηλ. να τους πετύχουν με την μπάλα ) . Αν το κατάφερναν , πέρναν ένα πόντο και ξανάπαιζαν . Αν όχι , οι ομάδες άλλαζαν ρόλους.

 

Κρυφτό 

Μετά από κλήρο , ένας παίκτης τα "φυλούσε" (δηλ. μετρούσε μέχρι ένα αριθμό με κλειστά μάτια) . Σ' αυτό το χρονικό διάστημα , οι άλλοι παίκτες κρυβόντουσαν στα  σοκάκια  του  χωριού συνήθως  ,στα  γιούρτια ή  στα αυλές  των σπιτιών . Αυτός που τα φύλαγε είχε σκοπό να βρεί  έναν παίκτη . Μόλις τον έβρισκε , τα φύλαγε αυτός.

 

Το  πατίνι

 

Το πατίνι είναι ένα τετράτροχο χειροποίητο όχημα με  ένα  μικρό  κάθισμα, στο οποίο ο οδηγός καθιστός τοποθετεί τα πόδια στον  πεπλατυσμένο άξονα που ενώνει τους δυο τροχούς .Η  εκκίνηση  γινόταν  από  την  κάτω  από  την δεξαμενή  του  χωριού  και  με  την  βοήθεια  της  μεγάλης  κλίσης  επιτάχυνε  διαρκώς.Το  φρενάρισμα  γινόταν  τοποθετώντας  τα  πόδια  στον  χωματόδρομο.Η  διαδρομή  τελείωνε  λίγο  πιο  κάτω  από  τη  Μότσιο(παλιά  βρύση).Δεν  έλειπαν  βέβαια  τα  μικροατυχήματα  μετά  από  ανατροπή  του  πατινιού.

Εγώ  δεν  έφτιαξα  πατίνι  γιατί  ο πατέρας  μου  βρήκε  πεταμένο  στο  Δεκάξι  ένα  παιδικό  καροτσάκι  με  μεγάλες  ρόδες  το  οποίο  διπλωμένο  ήταν  σαν  μικρό αυτοκινητάκι. Μπαίναμε  μέσα  έως  τρία  άτομα  και  κάναμε  την ίδια  διαδρομή ,έως  που  μια  μέρα  με  βρήκε  στο  τέλος  της  διαδρομής, στη  γέφυρα,  ο  μπάρμπας  μου  ο Χρήστος ,γυρίζοντας από τα   χωράφια. Μου  το  πήρε  επιτόπου  ,το  πήγε  σπίτι του  και το  κατέστρεψε. 

 

Σφεντόνα  ή  Λάστιχο

 

Εκείνη την εποχή, τ’ αγόρια είχαν απαραίτητα μαζί τους και από μία ξύλινη σφεντόνα (φούρκα) για το κυνήγι των πουλιών και για το σημάδι διαφόρων στόχων πχ.  Τα  κεραμίδια  κάποιου  σπιτιού.Η  φούρκα  φτιάχνονταν  με  τη  βοήθεια  των  μεγαλύτερων, ενώ  το  λάστιχο  τετραγωνικής  διατομής  αγοράζονταν  από  τα  μπακάλικα  του  χωριού.

 

Περνά-περνά  η μέλισσα

 

Τα παιδιά, από 6 και πάνω, διαλέγουν από τα πιο μεγάλα, δυο μάνες και η κάθε μια παίρνει με λάχνισμα τον ήλιο ή το φεγγάρι. Οι 2 μάνες σχηματίζουν με τα χέρια τους μια καμάρα και στέκονται όρθιες στη μέση. Τα υπόλοιπα παιδιά σχηματίζουν μια γραμμή, το ένα πίσω απ’ το άλλο, κρατημένα απ’ τη μέση ή απ’ τη ζώνη τους. Όπως έχουν σχηματίσει τη σειρά προχωρούν προς την καμάρα τραγουδώντας:

Περνά, περνά η μέλισσα

Με τα μελισσόπουλα
Και με τα παιδόπουλα!

Όταν φτάσουν μπρος την καμάρα οι 2 μάνες τα ρωτούν:

-Από πού ερχόσαστε;
-Από την Λαμία (π.χ.)
-Και τι έχετε φορτωμένα;
-Σύκα και σταφύλια (π.χ.)
-Περάστε μέσα.

Σηκώνουν λοιπόν τα χέρια τους και τα παιδιά περνούν κάτω από την καμάρα, βουίζοντας σαν τις μέλισσες. Την ώρα που είναι να περάσει το τελευταίο, οι 2 μανάδες κατεβάζουν τα χέρια τους και το κρατούν κι ύστερα το ρωτούν σιγά, ώστε να μην ακούσουν τα άλλα:

-Τι θέλεις, τον ήλιο ή το φεγγάρι;

Το παιδί θα πει τον ήλιο ή το φεγγάρι και τότε θα πάει πίσω απ’ αυτή που πήρε τούτο το όνομα και θα πιαστεί απ’ τη μέση της. Το παιχνίδι συνεχίζεται κατά τον ίδιο τρόπο, μόνο που κάθε φορά, τα παιδιά λένε ότι έρχονται από άλλο μέρος και φέρνουν διαφορετικά πράγματα, μέχρις ότου μοιραστούν όλες. Την τελευταία τη ρωτούν πια φανερά, αν θέλει τον ήλιο ή το φεγγάρι κι όταν διαλέξει πιάνεται, πίσω απ’ όλα τα άλλα παιδιά. Τότε η μια μάνα βγάζει τη ζώνη της και την απλώνει στην άλλη και η κάθε μια τους κρατάει από μιαν άκρη και με τα παιδιά από πίσω της την τραβάει προς το μέρος της.

 

Τάκα – Τάκα

 

Τι παιχνίδι και αυτό,τη δεκαετία  του ‘70!

Δίο μεγάλες κοκάλινες μπάλες, σε διάφορους χρωματισμούς, η κάθε μια κρεμόταν με λεπτό γερό σκοινάκια, από ένα σιδερένιο κρίκο, που μπορούσε ο καθένας να το προσαρμόσει στο δάκτυλό τους. Συνήθως στο μεσαίο. Η επιτυχία ήταν να χτυπάς τις μπάλες όσο χρόνο περισσότερο μπορούσες, κουνώντας το χέρι πάνω κάτω. Ο θόρυβος που έκανε ήταν τόσο εκνευριστικός που γρήγορα κατατάχτηκε στα απαγορευμένα παιχνίδια. Πολλές φορές, οι μπάλες ξέφευγαν και χτυπούσαν τον παίχτη καθιστώντας έτσι ακόμα πιο επικίνδυνο.

 

Τσιλίκι

 

Παιζόταν από δυο παίκτες. Ο κάθε παίκτης κρατούσε μια βέργα, περίπου μισό μέτρο, την τσιλ’κόβεργα.

 Το τσιλίκι ήταν ένα μικρότερο κομμάτι ξύλου περίπου 25 εκατοστών. Το τσιλίκι ήταν πελεκημένο στις άκρες έτσι ώστε να είναι μυτερό και να εκτινάσσεται προς τα πάνω όταν το χτυπούσαν με την τσιλ’κόβεργα στις άκρες.

Κάθε παίκτης έπαιζε με τη σειρά του.
Στο παίξιμό του έμοιαζε με το αμερικάνικο παιχνίδι “μπέιζμπολ”. Ζωγράφιζαν ένα κύκλο μέσα από τον οποίο το παιδί που έπαιζε πρώτο προσπαθούσε να διώξει όσο μπορούσε μακρύτερα το “τσιλίκι” που κρατούσε με το ένα του χέρι χτυπώντας το με την τσιλ’κόβεργα που είχε στο άλλο.

Αν το άλλο παιδί κατάφερνε να πιάσει το τσιλίκι στον αέρα τότε έχανε το πρώτο κι άλλαζαν ρόλους. Αν δεν τα κατάφερνε τότε είχε μια ακόμα ευκαιρία να “κάψει” τον αντίπαλό του αν πετύχαινε με το τσιλίκι που πετούσε από το σημείο στο οποίο είχε καταλήξει τον πρώτο παίκτη που καθόταν μέσα στον κύκλο.

Ο πρώτος παίκτης τώρα δεν καθόταν να δεχτεί μοιρολατρικά το χτύπημα του αντίπαλου. Με την τσιλικόβεργα προσπαθούσε να χτυπήσει το τσιλίκι και να το επιστρέψει πίσω και μάλιστα όσο πιο μακριά γινόταν. Κι αυτό γιατί στη συνέχεια μετρούσαν πόσα βήματα μακριά από τον κύκλο είχε καταλήξει το τσιλίκι και για κάθε βήμα έπαιρνε πόντους.

Νικητής ήταν αυτός που συγκέντρωνε τους περισσότερους πόντους.

 

Τυφλόμυγα

 

Έδεναν τα μάτια ενός παιδιού με μαντίλι που γινόταν τυφλόμυγα Τα υπόλοιπα παιδιά στεκόταν γύρω του σε κύκλο. Η τυφλόμυγα προσπαθούσε να πιάσει ένα παιδί και ψηλαφώντας το να βρει ποιο είναι. Αν το έβρισκε γινόταν αυτό τυφλόμυγα και το πρώτο παιδί έμπαινε στον κύκλο μαζί με τα άλλα παιδιά.

 

Σ’μάδα

 

Παίζονταν  από  3-4 άτομα   τα  οποία  έβρισκαν  τη  δικά  τους  σ’μάδα  ο  καθένας(μια  επίπεδη  γυαλιστερή  πέτρα). Παίζονταν  πάνω  στο  τοιχίο  του  παλιού  γηπέδου ,πλάτους 50 εκατοστών.Ο  κάθε  παίχτης έριχνε  τρεις  φορές  τη σ’μάδα του  όσο  μακρύτερα  μπορούσε,χωρίς  να πέσει  όμως  κάτω  από  το τοίχο  γιατί ξανάρχιζε  από  την αρχή  πάλι.

Ο επόμενος  παίχτης  προσπαθούσε  να  το  περάσει ή  να τον  ρίξει  κάτω  για να  πάει  από  την αρχή. Ο  παιχνίδι  τελείωνε  όταν  κάποιος παίχτης    έφθανε  στο τέλος  του τοίχου  και  γύριζε  πίσω  στην αρχή.  Ήταν  από τα  αγαπημένα  απογευματινά  παιχνίδια  και ιδίως  γι’ αυτούς  που  δεν έπαιζαν  μπάλλα

 

Μπάλα

 

          Παίζονταν στο  παλιό  γήπεδο  του  χωριού  που έφτιαξε  τη δεκαετία  του ’60  ο τότε  πρόεδρος  Τσιάκας  Θωμάς . Το  καλοκαίρι  παίζαμε  το απόγευμα  μετά  το  κρέμασμα  του  καπνού  στις  λιάστρες. Το  χειμώνα  επειδή  το  γήπεδο  κράταγε  μερικές  φορές  νερό , πηγαίναμε  σε  μια  λάκα  κατηφορική  ανατολικά  του  χωριού   που  λεγόταν  «Στ’ Παλάσκα  τ’ αλώνι» Στη  δεκαετία  του  ‘80  πηγαίναμε  σε διπλανά  χωριά  και  παίζαμε  φιλικά  παιχνίδια

 

Βέβαια  υπήρχαν  εκτός  από τα παιχνίδια α  που  αναλύσαμε  ,υπήρχαν κι  άλλα  παιχνίδια  όπως  οι  βώλοι αλλά με βελανίδια ,τα τσιγκάκια με τα καπάκια των αναψυκτικών, το κ’τσαλωνάκι  το  σχοινάκι  κ.ά.