Μάχη στο Παλαμά Δομοκού 1878

Σημαντική θέση στην ιστορία της επαρχίας Δομοκού είναι η επανάσταση του 1877-78, για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού και την προσάρτηση της επαρχίας και ολόκληρης της Θεσσαλίας στον κορμό της μητέρας Ελλάδας.

Και μια από τις σημαντικότερες ημερομηνίες της επανάστασης αυτής είναι η 7η Μαρτίου 1878, κατά την οποία οι πρόκριτοι των χωριών του Δομοκού, συγκεντρώθηκαν στο Παλαμά και στον ιερό ναό του Αγίου Αθανασίου και ύψωσαν τη σημαία της επανάστασης και εξέδωσαν επαναστατική προκήρυξη και σχημάτισαν προσωρινή διοίκηση με επικεφαλή τον Δημήτριο Κόκκινο από την Ομβριακή.
Για να κατανοήσουμε όμως καλύτερα τα γεγονότα ας τα βάλουμε σε κάποια χρονολογική σειρά.
Ο μεγαλειώδης αγώνας του ’21 έφερε την πολυπόθητη ελευθερία και τη δημιουργία ανεξάρτητου κράτους και αγωνιζόταν για την κρατική του οργάνωση και την εδαφική του ολοκλήρωση και, που από το 1832 (Συνθήκη Κων/πολης), τα βόρεια σύνορά του στην περιοχή μας ήταν η κορυφογραμμή της Όθρυς ( ΔερβένΚαρυά, Δερβέν Φούρκα, Αντίνιτσα, Μακρολείβαδο, Σάββα Βρύση).
Έτσι έμεινε απ’ έξω από την Ελληνική Επικράτεια η επαρχία Δομοκού και το μεγαλύτερο μέρος της Ελλάδας (Θεσσαλία, Ήπειρος, Μακεδονία κ.α.), αν και είχαν προσφέρει πολλά στον αγώνα.
Στις 12 Απριλίου 1877 άρχισε ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος για την προστασία των σλαβικών λαών και ύστερα από μεγάλες μάχες (Σόφια, Πλεύνα) κατέληξε στην οπισθοχώρηση των Τούρκων και την Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου (19 Φεβρουαρίου 1878) και τη δημιουργία μεγάλης Βουλγαρίας.

Η Ρωσία υποκίνησε, όπως έκανε και στους άλλους πολέμους, για αντιπερισπασμό, την Ελληνική Κυβέρνηση να αφήσει την «σώφρονα ουδετερότητα» και να μπει στον πόλεμο. Η Ελληνική Κυβέρνηση (Πρωθυπουργός Αλέξ. Κουμουνδούρος, Υπουργός εξωτερικών Θεόδωρος Δεληγιάννης), έδωσε εντολή στο διοικητή της Ανατ. Στερεάς Ελλάδας που βρισκόταν στη Λαμία να εισβάλλει στο οθωμανικό έδαφος και να προστατεύσει τους χριστιανούς υπηκόους.
Πράγματι, στις 21 Ιανουαρίου 1878, ο ελληνικός στρατός (8.000 περίπου) με αντιστράτηγο τον Σκαρλάτο Σούτσο (1806-1887) περνά τον αυχένα Δερβέν Φούρκα και μέσα σε 2 ημέρες (22 Ιανουαρίου 1878) βρίσκεται χωρίς μεγάλες δυσκολίες, στο Δομοκό, που τον πολιορκεί χωρίς επιτυχία, και καταλαμβάνει τη Σκάρμιτσα και οχυρώνεται στις πλαγιές, για να αντιμετωπίσει τις τυχόν ενισχύσεις των Τούρκων από Καρδίτσα και Φάρσαλα.
Και ενώ συνέβαιναν όλα αυτά τα μεσάνυχτα της 24ης Ιανουαρίου 1878, δηλαδή λίγες ώρες προτού υπογραφεί η ανακωχή και προκαταρκτική ειρήνη μεταξύ Ρώσων και Τούρκων (Ανακωχή Αδριανούπολης 25 Ιανουαρίου 1878), η Αθήνα με επείγον τηλεγράφημα ζητούσε από τον Σούτσο να επιστρέψει το συντομότερο στο Ελληνικό έδαφος.
Έτσι έληξε η «αναίμακτος και άδακρυς» εισβολή των Ελλήνων στο τουρκοκρατούμενο έδαφος, η εισβολή των 5 ημερών.