Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ 1897

Η τελευταία μάχη του «ατυχούς» ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897 διεξήχθη στην περιοχή της Ταράτσας, ελάχιστα βορειότερα της Λαμίας. Το τάγμα του ταγματάρχη Πριονιστή του 2ου Συντάγματος πεζικού έδωσε την ύστατη μάχη εναντίον των οθωμανικών εμπροσθοφυλακών χάνοντας έντεκα άντρες και το λοχαγό Τσαλτάκη. Εκεί σταμάτησε η προέλαση των Οθωμανών μέχρι να συναφθεί ανακωχή στην Ταράτσα. Σύμφωνα με τοπικό λαϊκό θρύλο, που έφτασε μέχρι τις μέρες μας (μεταφέρθηκε και σε εμένα από τη γιαγιά μου), «τους Τούρκους τους σταμάτησε η Αγία Παρασκευή υψώνοντας την παλάμη του χεριού της».

Τα γεγονότα του πολέμου παρουσιάζονται και αναλύονται στο κεφάλαιο «Στρατιωτική Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος», που δημοσιεύθηκε σε συνέχειες στη Μεγάλη Στρατιωτική και Ναυτική Εγκυκλοπαίδεια, υπό τον τίτλο «Υποστρατήγου Χ.Χατζημιχάλη, Ο Ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897. Μελέτη στρατιωτική και κριτική».

Τα δραματικά γεγονότα των τελευταίων ημερών μέχρι τη σύναψη ανακωχής μεταφέρονται ως εξής:

 

«Περί την 7ην ώραν, αφίκοντο ήδη και τα υπόλοιπα προς την Δερβέν Φούρκα διευθυνθέντα σώματα και κατηυλίσθησαν άλλα μεν έξωθεν της εισόδου της στενωπού, άλλα δε ενός αυτής.

Η ταξιαρχία Μασχάρ της μεραρχίας Χαμδή, διοικουμένη αυτοπροσώπως υπό του Χαμδή και του Σεϊφουλάχ, κατέλαβεν εν πρώτοις αμαχητί το χωρίον Αλχανί. Εκεί οι δύο στρατηγοί συνεπέραινον, εκ της επικρατούσης σιγής προς το μέρος του Δομοκού, ότι ο Ελληνικός στρατός ευρίσκετο εν υποχωρήσει και απεφάσισαν να εξακολουθήσουν αμέσως την προς τα πρόσω πορείαν των· εν τη σπουδή των όμως ελησμόνησαν να ειδοποιήσουν την δεξιάν φάλαγγα ή να αποστείλουν προς ταύτην διαταγάς· η ταξιαρχία ούτω επροχώρησε μόνη. Την 9ην ώραν π.μ. εφάνη η εκ Δομοκού προς την διάβασιν της Δερβέν Φούρκας οδός και επ’ αυτής μεγάλη Ελληνική φάλλαγξ εν υποχωρήσει (η οπισθοφυλακή, 1ον σύνταγμα πεζικού).

(Στη φωτογραφία εικονίζεται ο Διάδοχος Κωνσταντίνος  και Έλληνες Αξιωματικοί στο πέρασμα  Δερβέν Φούρκα)

Επίθεσις προς συγκράτησιν ταύτης, μέχρις ότου πλησιάσουν αφ’ ενός ο Χασάν πασσάς (η ετέρα ταξιαρχία της μεραρχίας Χαμδή) και ο Μεμδού (αρ. μεραρ.) αφ’ ετέρου, παρείχεν ελπίδας επιτυχίας, φαίνεται όμως ότι η αριθμητική ισχύς του αντιπάλου και η μεμονωμένη αυτών θέσις, έκαναν τους στρατηγούς να διστάσουν και απόσχουν τοιαύτης επιχειρήσεως. Ο Σεϊφουλάχ έσπευσε τότε προς τον Δομοκόν, όπως πληροφορήση περί τούτων τον αρχηγόν, ο δε Χαμδή πασσάς παρηκολούθει και επετήρει τον εχθρόν, όστις εξηφανίσθη εν τη στενωπώ.

Η εμφάνισις του Τουρκικού στρατού εις την πεδιάδα Νταουκλή ανηγέλθη εις τον Ταξίαρχον Δημόπουλον περί την 11.30 ώρα π.μ., ούτος δε ειδοποίησε πάραυτα τον μέραρχον της 1ης μεραρχίας περί τούτου. Ο υποστράτηγος Μακρής, καλέσας παρ’ αυτώ εν Χάνι Αβδουραχμάν αγά τους διοικητάς των ταξιαρχιών του, τους διέταξεν όπως, ο μέν της 1ης ταξιαρχίας τάξη ταύτην επί των προς δυσμάς της οδού υψωμάτων της εισόδου, ο δε της ΙΙας επί των προς ανατολάς αυτής προς Αντίνιτσαν, προς δε δι’ ενός συντάγματος της ΙΙας ταξιαρχίας να εξασφαλισθούν αι διαβάσεις αι από Αβαρίτσης και Αντινίτσης.

Συνεπεία της διαταγήςταύτης, η ΙΙ ταξιαρχία περί την 12ην ώραν διέταξεν, όπως το 4ον σύντ. μεταβή και καταλάβη τα από της μονής Αντινίτσης μέχρι του λόφου Παληοκαζάρμα υψώματα προς εξασφάλισιν των εκ Χιλιαδούς και Αβαρίτσης διόδων. Το 4ον σύνταγμα αναχώρησεν αμέσως.

“Η 1η μεραρχία θέλει αναλάβει την άμυναν της διόδου Δερβέν Φούρκας. Εις την διάθεσιν της 1ης μεραρχίας, το 3ον σύντ. του πυροβολικού θέλει θέσει δύο πεδινάς πυροβολαρχίας διά την άμυναν της στενωπού. Ο διοικητής του ιππικού θέλει θέσει εις την διάθεσιν του διοικητού της 1ης μεραρχίας μίαν ίλην ιππικού, ίνα ενισχύση και ερευνά το έδαφος· το δε λοιπόν ιππικόν θέλει διατελεί υπό τας διαταγάς μου συγκεντρωμένον εις θέσιν Ταράτσα. Άπασαι αι ορειβατικαί πυροβολαρχίαι και των δύο συνταγμάτων θέλουν τεθεί υπό τας διαταγάς του διοικητού της 1ης μεραρχίας διά την άμυναν της στενωπού. Αι δε λοιπαί πεδιναί πυροβολαρχίαι του 3ου συντάγματος, ως και του 2ου συντάγμ. του πυροβολικού, θέλουσι ταχθή εις την προς την Λαμίαν έξοδον της στενωπού εις καταλλήλους θέσεις, υπό την διοίκησιν του αρχαιοτέρου των διοικητών, προς προστασίαν ενδεχομένης υποχωρήσεως και έχουσαι μέτωπον προς την έξοδον της στενωπού. Το σύνταγμα του μηχανικού τάσσεται υπό τας διαταγάς του διοικητού της 1ης μεραρχίας διά την εκτέλεσιν οχυρωτικών έργων προς ενίσχυσιν της αμύνης της στενωπού.

(Υ.Γ.) Κωνσταντίνος Διάδοχος”

Κατόπιν της εις αυτόν επιδόσεως της ανωτέρω διαταγής, ο διοικητής της 1ης μεραρχίας επέστρεψεν εις τα εις το χάνι Αβδουραχμάν Αγά κατηυλισμένα στρατεύματά του.

Ούτω, υπό την πίεσιν μόνον των υφισταμένων, το ελλην. Γεν. Στρατηγείον εδέησε να απαλλάξη την στενωπόν από το άχρηστον εν αυτή πεδινόν πυροβολικόν και το ιππικόν, τα οποία μεγίστων δυσχερειών θα εγίνοντο παραίτια, εν περιπτώσει υποχωρήσεως. Δυστυχώς ολόκληρον το πεζικόν εξηκολούθησε παραμένον εις την εκ του μέρους του Δομοκού είσοδον της στενωπού.

Περί την 4.45 ώρ. μ.μ. ήρχισεν η συμπλοκή. Οι Τούρκοι, πλησιάσαντες μέχρις αποστάσεως 800 μ. και τοποθετήσαντες και πυροβολικόν επί του λόφου, όπου ο παλαιός στρατών Παλαμά, επετέθησαν κατά της 1ης Ταξιαρχίας, ήτις απέκρουσε πάσας τάς προσπαθείας των Τούρκων, αν και στερουμένη πυροβολικού, καθόσον ο ζητηθείς παρ’ αυτής παρά του Στρατηγείου ουλαμός ορειβατικού πυροβολικού δεν απεστάλη. Επειδή δε οι οβίδες του τουρκικού πυροβολικού εξερήγνυντο εντός της στενωπού, αι εφεδρείαι και τα λοιπά εν αυτή τμήματα, ως ήτο επόμενον, ήρξαντο εν αταξία ανερχόμενα εις τον αυχένα της Δερβέν Φούρκας, πολλοί δε εκ των φυγάδων κατήρχοντο προς Λαμίαν. Συγχρόνως σχεδόν ανηγγέλθη εις τον διοικητήν της 1ης Μεραρχίας η φυγή του 4ου Συντάγματος, όπερ είχεν αποσταλή προς κατάληψιν της διαβάσεως της Αντινίτσης, ήτις ούτω έμενεν αφύλακτος. Επί του λοιπού μετώπου αι επιθέσεις των Τούρκων είχον αποκρουσθή μέχρι της επελεύσεως του σκότους, ότε το πύρ έπαυσε. Το μόνον που κατώρθωσαν οι Τούρκοι ήτο να πλησιάσουν την ημετέραν παράταξιν εις τινα σημεία μέχρις αποστάσεως 200 μ. την ημετέραν παράταξιν.

(Στρατόπεδο των Τούρκων  στο Δερβέν Φούρκα όπως αναφέρει φωτογραφία του 1897)

Άμα τη επελεύσει του σκότους, πλείστοι των ανδρών των μαχομένων εν τη εισόδω της στενωπού τμημάτων ήρξαντο αναχωρούντες ούτως, ώστε περί το μεσονύκτιον, ότε εγένετο σύσκεψις του διοικητού της 1ης Μεραρχίας μετά των δύο Ταξιάρχων του, ούτοι απεφάνθησαν ότι, υφ’ ούς όρους εγίνετο η περαιτέρω άμυνα της στενωπού ήτο, ου μόνον άσκοπος αλλά και επικίνδυνος δια το στράτευμα. Κατόπιν τούτου ο διοικητής της 1ης Μεραρχίας διέταξε την υποχώρησιν, ήτις και ήρξατο περί την 4.30 ώραν π.μ. της 7 Μαΐου. Το 5ον σύνταγμα πεζικού διετάχθη να αφήση εν τάγμα ως οπισθοφυλακήν. Επειδή δε η διαταγή του Αρχιστρατήγου να διεκδικήσουν υποχωρούντες βήμα πρός βήμα το έδαφος, τα σώματα ταύτα κατηυλίσθησαν άμα έφθασαν εις τον αυχένα του Δομοκού. Αλλ’ η πείρα των πολέμων έχει αποδείξει ότι στρατεύματα, ηττηθέντα και υποχωρούντα υπό την πίεσιν του εχθρού, πολύ σπανίως είναι ικανά να ανασυνταχθούν αφ’ εαυτών και να παράσχουν νέαν αντίστασιν επί άλλης θέσεως, κειμένης όπισθεν της πρώτης. Χρειάζονται προς τούτο νωπά στρατεύματα διά την κράτησιν της νέας γραμμής και όπισθεν των οποίων θα συγκεντρωθούν τα υπό την πίεσιν του εχθρού υποχωρούντα στρατεύματα. Όπως ήτο λοιπόν επόμενον τα καταυλισθέντα παρά τον αυχένα της Δερβέν Φούρκας στρατεύματα, άμα τη εμφανίσει του εχθρού, πυροβολούμενα άλλως και από τα πέριξ υψώματα, άτινα είχον καταλάβει οι Τούρκοι, ήρχισαν φεύγοντα εν άκρα αταξία. Απόπειρα συγκρατήσεως αυτών υπό του ιππικού και εφίππων ελατών κατάτην έξοδον, απέβη ματαία πρό της απειλητικής στάσεως των υποχωρούντων οπλιτών.

Περί την 10 μ.μ. ο Διάδοχος, εισήλθεν εις την Λαμίαν και μετέβη εις το τηλεγραφείον διά να καταστήση την Κυβέρνησιν ενήμερον της δημιουργηθείσης καταστάσεως. Εκεί εύρε τον Νομάρχην Φθιωτιδο-Φωκίδος, όστις την στιγμήν εκείνην είχε λάβει τηλεγράφημα του Πρωθυπουργού διά τον Αρχιστράτηγον, διά του οποίου επληροφορείτο ούτος, ότι εις την Ήπειρον από της 4.30 ώρας μ.μ οι Τούρκοι είχον προσέλθει μετά λευκής σημαίας, οίτινες και επέδωκαν σημείωμα έχον ούτω:

“Υπό τον όρον του να μη ευρεθή ουδείς εκ του στρατού του ελληνικού Κράτους των διαφόρων όπλων εντός των ορίων της Υψηλής Αυτοκρατορίας υπάρχει διαταγή του Αρχιστρατήγου, όπως γίνη ανακωχή κατά ξηράν και θάλασσαν προς συνεννόησιν, και εις την συνεννόησιν ταύτην είμεθα έτοιμοι”, και ότι η ελλην. Κυβέρνησις είχε συγκατεθή.

Ο Διάδοχος έσπευσε να ειδοποιήση περί τούτου τον διοικητήν της 1ης Μεραρχίας, όστις ευρίσκετο εις Ταράτσαν, ολίγον βορειότερον της Λαμίας, προστατευόμενος υπό οπισθοφυλακής εκ δύο ταγμάτων εις Παληοκούλιαν.

Την 9 π.μ. της 7 Μαΐου αφίχθη επί των υψωμάτων της διαβάσεως της Δερβέν Φούρκας ο Τούρκος Αρχιστράτηγος, γενόμενος δεκτός υπό της παραταχθείσης Μεραρχίας Χαμδή διά του εμβατηρίου «Χαμηδιέ» και ζητοκραυγών υπέρ του Πατισάχ. Ο Χαμδή πασσάς είχε λάβει την ανακριβή είδησιν ότι η Λαμία ήτο ελευθέρα και ότι ο ελληνικός στρατός είχεν αποσυρθή εξ ολοκλήρου νοτίως του Σπερχειού. Ο Αρχιστράτηγος όμως, όστις είχε λάβει ήδη τηλεγράφημα εκ Κωνσταντινουπόλεως δι’ ού υπεδηλούτο εις αυτόν η συνομολόγησις ανακωχής, εδίσταζεν, εάν έπρεπε να καταλάβη την Λαμίαν, καίτοι η κατάληψις ταύτης είχεν εξαιρετικήν σημασίαν διά την στέγασιν και διατροφήν του στρατεύματος. Αλλ’ εν τέλει απεφάσισε να αποστείλη το ιππικόν υπό τον Σεϊφουλάχ προς την Λαμίαν, και διέταξε τάς Μεραρχίας Χαμδή και Μεμδού να καταυλισθούν εις ά μέρη ευρίσκοντο, η δε ταξιαρχία Χαϊδέρ, ήτις ίστατο μεταξύ των δύο, έμεινεν υπό τάς διαταγάς του Μεμδού πασσά. και τα τρία όμως ταύτα τμήματα του στρατεύματος ήσαν άνευ πυροβολικού, διότι αι πυροβολαρχίαι των δεν ηδυνήθησαν εισέτι να φθάσουν εκ Φαρσάλων διά της υπερπληρωμένης αμαξιτής οδού, είχον επομένως μεθ’ εαυτών μόνον ορειβατικόν πυροβολικόν.

Ενώ ο Σεϊφουλάχ επροχώρει επί της κατωφερείας μετά του ιππικού και είχεν ήδη απομακρυνθή της κορυφής περί τα 2 χιλιόμετρα, προσέκρουσεν επί της ημετέρας οπισθοφυλακής και εγένετο δεκτός διά συμπυροβολήσεων. τρία τάγματα του Χαμδή, μέρος της ταξιαρχίας Χαϊδέρ και δύο τάγματα του Μεμδού, έλαβον τότε ολίγον κατ’ ολίγον μέρος, εις την μάχην, της οποίας την διεύθυνσιν, ανέλαβεν ο Σεϊφουλάχ. Ο στρατηγός Μακρής βλέπων την προχώρησιν ταύτην του Σεϊφουλάχ, διέταξε την οπισθοφυλακήν του να υποχωρήση, υποστηριζομένη υπό ενός τάγματος του 1ου συν/τος, όπερ ετάχθη προς τους βορείως της Παληοκούλιας λόφους. Όταν το υποχωρήσαν τάγμα του 5ου συν/τος, κατέλαβε τους λόφους της Παληοκούλιας, ο Σεϊφουλάχ επεχείρησε να κυκλώση διά του ιππικού του το αριστερόν των ημετέρων και το τάγμα του 1ου συν/τος ηναγκάσθη να υποχωρήση· το έτερον όμως τάγμα του 5ου συν/τος απέκρουσε διά των πυρών του το εμφανισθέν τουρκικόν ιππικόν.

Κατά την στιγμήν ταύτην ο Νομάρχης Φθιώτιδος, επιβαίνων αμάξης, διηυθύνθη εις την οπισθοφυλακήν και ύψωσε λευκήν σημαίαν· τότε οι Τούρκοι ύψωσαν και αυτοί λευκήν σημαίαν και το πυρ έπαυσεν εκατέρωθεν. Ο Νομάρχης εζήτησεν από τον εχθρόν, ως «πολιτικός διοικητής της Λαμίας», ανακωχήν, ως τοιαύτη είχε γίνει εν Ηπείρω, αλλ’ ο Τούρκος αντιπρόσωπος απήντησεν, ότι ουδεμίαν περί ανακωχής έχει εντολήν, αλλά μόνην διαταγήν είχε να καταλάβη εντός της ημέρας την Λαμίαν. Ούτω το διάβημα του Νομάρχου απέβη άκαρπον, και οι Τούρκοι, ενώ εις την Ήπειρον, όπου εθεώρουν εαυτούς ανισχύρους είχον συνάψει από της προτεραίας ανακωχήν, εις Όθρυν, όπου είχον υπερισχύσει, εξηκολούθουν τον αγώνα διά να καταλάβουν την Λαμίαν.

Κατά το διάστημα των διαπραγματεύσεων, το ΙΙ/5ον σύνταγμα κατέγινε να καταλάβη θέσεις επί των λόφων της Παληοκούλιας, ίνα αντιτάξη νέαν αντίστασιν εις τον κατά της Λαμίας εχθρόν· το ΙΙΙ/1ον σύντ. ευρίσκετο επί της οδού και 150 μ. έμπροσθεν του ΙΙ/5ου συντ. Περί την 10ην π.μ. διετάχθη το 2ον σύντ. πεζικού να αποστείλη εις ενίσχυσιν της οπισθοφυλακής έν τάγμα· τούτο δε απέστειλε το Ι. Εν τω μεταξύ τα εις Ταράτσαν κατελθόντα σώματα συνετάσσοντο κατά το εφικτόν. Το 5ον σύντ. πεζ. ετοποθέτησε την εναπομείνασα δύναμίν του εις Ταράτσαν· το 4ον σύντ. πεζ. ετάχθη επί των λόφων του Προφήτου Ηλία· το VII τάγμα ευζ. ετάχθη, περί την μεσημβρίαν προς εξασφάλισιν των εξ Αντινίτσης και Δίβρης κατερχομένων χαραδρών· το XI τάγμ. ευζ. ετάχθη εις τους άνωθεν της Ταράτσας λόφους· το 1ον ανεξ. τάγμα ήτο τελείως διαλελυμένον, μόνον δε την επομένην συνετάχθη έξωθεν της Λαμίας· το 6ον ανεξ. τάγμα ετάχθη επίσης εις Ταράτσαν· το 10ον ανεξ. τάγμα ετάχθη παρά την θέσιν Λαγοβούνι· το ΙΙΙ/3ον σύντ. πεζ. κατέλαβε την κορυφογραμμήν Αγ. Αθανασίου· η διλοχία του ΙΙΙ/11ου συντ. πεζ., συγκεντρώσασα 985 άνδρας του 11ου συντ. κατέλαβε λόφον τινά άνωθεν της Ακρολαμίας.

Οι Τούρκοι, κατά το διάστημα των διαπραγματεύσεων του Νομάρχου, συνεκέντρωσαν τας δυνάμεις των και εκάλυψαν τα στρατεύματά των δι’ ιππικού. Μετά δε το πέρας των διαπραγματεύσεων, περί την 11ην ώραν π.μ., οι Τούρκοι εβάδισαν εις δύο φάλαγγας αι οποίαι μετ’ ου πολύ ανεπτύχθησαν· μετά άκαρπον απόπειραν διά του ιππικού των όπως περικάμψουν την θέσιν των ημετέρων, επετέθησαν διά του πεζικού των, υποστηριζομένου και διά πυροβολικού. Τούτους υπεδέχθησαν οι ημέτεροι διά σφοδροτάτου πυρός· καταληφθέντος όμως υπό των Τούρκων λόφου τινός, δεσπόζοντος της τοποθεσίας, οι ημέτεροι ήρχισαν την υποχώρησιν, ήτις μετ’ ου πολύ μετεβλήθη εις άτακτον φυγήν. Ο διοικητής της 1ης Ταξιαρχίας είχε διατάξει περί την 10ην ώραν π.μ. το Ι/3ον σύντ. πεζ. και μετέβη εις Καμηλόβρυσιν, όπου έφθασε περί την 11ην ώραν και ήρχισε κατασκευάζον ταχύσκαπτα· επίσης μετέβη εις Καμηλόβρυσιν και το ΙΙ τάγμα ευζώνων, εν τω μεταξύ δε το υπόλοιπον του 2ου συντ. πεζ. ανήλθε και τούτο εις Καμηλόβρυσιν. Μόλις το σώμα τούτο είχε καταλάβει θέσεις, ότε εφάνησαν οι ατάκτως υποχωρούντες. Το πύρ ήρχισε περί την μεσημβρίαν· ο εχθρός επιτεθείς απεκρούσθη. Το πυροβολικόν του εχθρού επλησίασεν εις απόστασιν 900 μ. Μετά μίαν ώραν τμήματα του ΙΙου τάγμ. ευζ. ήρχισαν υποχωρούντα, παρασύροντα και τινάς των άλλων στρατευμάτων. Το ΙΙ/2ον σύντ. πεζ. διά πυρών εκ μεγάλων αποστάσεων, κατόρθωσε να σταματήση προς στιγμήν την δίωξιν.

Μετά την υπό των Τούρκων απόρριψιν της υπό του Νομάρχου ζητηθείσης ανακωχής, το Γεν. ελλην. Στρατηγείον ηθέλησεν, επωφελούμενον της αντιστάσεως της οπισθοφυλακής, να εξασφαλίση την υποχώρησιν του στρατού προς το Καλλίδρομον. Προς; τούτο εξέδωκε τάς κάτωθι διαταγάς:

“Προς την 1ην Μερ/αν, διοικητήν ιππικού, 2^ον και 3^ον συντ. πυρ/κού, IV ευζώνων

Άμα τη παραλαβή της παρούσης, διατάξατε την υποχώρησιν των υφ’ υμάς σωμάτων προς τάς Θρμοπύλας, διά της προς το στενόν τούτο αγούσης αμαξιτής οδού. Αι πεδιναί πυροβολαρχίαι θέλουσι ταχθή εις την εμπροσθοφυλακήν. Μία ίλη ιππικού θέλει πάραυτα εκκινήσει επί της οδού Θερμοπυλών, όπως κατορθώση η οδός να μείνη ελευθέρα, και θέλει καταλάβη τας επ’ αυτής γεφύρας, όπως, όσον το δυνατόν, η δι’ αυτών διάβασις γίνη απρόσκοπτος και κανονική. Εις την οπισθοφυλακήν θέλει ταχθή και το παρά των διοικητών των Ταξιαρχιών κρινόμενον ως δυνάμενον να χρησιμεύση εις την οπισθοφυλακήν τάγμα. Επίσης, το ιππικόν θέλει ταχθή ολόκληρον προς υποστήριξιν της υποχωρήσεως και δεν θέλει εγκαταλείψει την πόλιν Λαμίας, παρά μόνον ενώπιον υπερτέρων δυνάμεων. Εις το ιππικόν θέλουσι προστεθή και δύο πεδιναί πυροβολαρχίαι του 3ου συντ. πυρ/κού. Μετά την διάβασιν της μεγάλης γεφύρας Αλαμάνας, άπας ο στρατός θέλει διαταχθή προς άμυναν της γεφύρας. Το IV ευζων. τάγμα θέλει παραμείνει εν Λαμία και δεν θέλει υποχωρήσει παρά μόνον ενώπιον υπερτέρων δυνάμεων πάντοτε όμως πρό του ιππικού παρ’ ού η υποχώρησίς του θέλει υποστηριχθή. Το τάγμα τούτο θέλει χρησιμεύσει ως ειδικόν υποστήριγμα των δύο πεδινών πυροβολαρχιών.

                                                                Ο Αρχηγός του Στρατού

                                                      (Υ.Γ.) Κωνσταντίνος Διάδοχος